
Eerlijk duurt het bangst
Eerlijkheid wordt hoog aangeschreven in onze samenleving, of toch ten minste, mensen doen alsof het hoog aangeschreven is. Kinderen wordt geleerd dat ze altijd de waarheid moeten vertellen en allerlei heilige boeken vinden van Godswege hetzelfde, ook niet-theïstische godsdiensten als het boeddhisme en het jainisme. 'Eerlijk duurt het langst', wordt gezegd.
Maar willen we wel dat we steeds maar de waarheid horen? Wensen we niet soms dat anderen niet voor de eerlijkheid de waarheid vertellen, maar haar verbloemen of ronduit liegen? Zei Jack Nicholson in 'A Few Good Men' niet: 'You can't handle the truth?'.
De waarheid is soms pijnlijk simpel en angstaanjagend 'waar'. Veel mensen weten dit, maar leven liever volgens een regel-utilitaristische redenering dat het 'meestal in veel gevallen van zulke draagwijdte beter is de waarheid te spreken.'
Maar er zijn ook andere gevallen. Dat van die vrouw in Frankrijk die geen maagd meer bleek te zijn en daardoor haar huwelijk om die triviale reden ontbonden zag worden. De waarheid was te veel. De belofte van de seksuele trouw is er ook zo één. Denken dat je knap bent. Denken dat je door bepaalde dingen te doen een goede indruk maakt. Kinderen wier gedrag is ontspoord doordat niemand de moeite heeft gedaan om hen op het rechte pad te brengen. De renovatie van je woning waarvan uiteindelijk alleen jij tevreden bent. Enz.
Het is hier dat witte leugens dan wel leugenachtig zijn, maar sociaal wel werkbaar. En het is hier dat de illusie van de waarheid sommigen een gemoedsrust geeft. De waarheid zelf maakt hen angstig. Soms weten ze dat ze voor de gek worden gehouden, maar leven ze toch liever in een gemoedelijke waan. Veel liegen maakt ook de waarheid ongeloofwaardig.
Heeft iemand bezwaar?
