De Sint als charismatische dictator
Sinterklaasje, kom maar binnen
Sinterklaasje, kom maar binnen met je knecht,
want we zitten allemaal even recht.
En we zingen en we springen en we zijn zo blij, want er zijn geen stoute kinderen bij.
Iedereen in het Nederlandstaalgebied kent dit liedje. Wat mij treft is dat het liedje heel onschuldig overkomt, maar in feite huiveringwekkend totalitair is.
- De Sint komt binnen met zijn knecht: lijkt veel op het binnendringen van de persoonlijke levenssfeer van de doelgroep van het liedje, namelijk de kinderen. In 1984 van George Orwell wordt bijvoorbeeld iedereen in het oog gehouden door Big Brother. Je zou het ook kunnen vergelijken met 'God ziet alles'. Hij komt ook onuitgenodigd langs, alsof hij het recht heeft in de persoonlijke levenssfeer binnen te dringen.
- kom maar binnen met je knecht, want we zitten allemaal even recht: hier lijken de kinderen zich bewust van de sociale controle en conventies en meten ze zich een pose aan om Sinterklaas en zijn knecht een plezier te doen. Het is een verscholen aanmoediging tot conventionaliteit. Er schuilt een zekere hypocrisie in een dergelijke houding, te meer omdat na zijn vertrek het rechtzitten wordt opgegeven. Dàt ze recht zitten zou van nature moeten zijn, niet iets dat in het kader van een Sinterklaasbezoek opgemerkt moet worden. Het idee van in de rang te lopen is ook een ontkenning van de mogelijkheid van een individualiteit. Individualiteit lijkt een curieus gegeven te zijn in de Sinterklaasperiode: komt de Sint om cadeautjes uit te delen aan alle kinderen of komt hij specifiek om dàt kind er één te geven?
- heeft u wel even tijd, voordat u weer naar Spanje rijdt. Het is bij wijze van gratie dat de Sint zich laat zien. Dat is ironisch: immers, stoute kinderen hebben er baat bij geen sociale controle te krijgen van de Sint. Het herverdwijnen naar Spanje geeft de Sint ook iets ongrijpbaars, je zou zeggen iets mystieks. De grote chef vertrekt en je ziet hem niet meer. Daarbij komt de vraag waarom de Sint naar Spanje gaat, 't is te zeggen, zich zou haasten om terug te keren. Indien dit zijn enige taak is, dan zou hij toch meer tijd kunnen uittrekken voor kinderen en niet alleen op 6 december komen, maar voor een langere periode in 't land zijn. Het heeft ook iets van een arbeidsvloer waar je slechts af en toe de grote baas ziet. Het is dan ook goede indruk maken geblazen wanneer hij een bezoekje doet.
- En we zingen en we springen en we zijn zo blij, want er zijn geen stoute kinderen bij. Dit is misschien nog de meest beklemmende zinsnede van de tekst. 1) in totalitaire regimes (olde schoole communisme, nazisme, fascisme, theocratieën) worden tegenstanders geëlimineerd of wordt hun persoonlijkheid weggewerkt. Dat zijn in dit geval de stoute kinderen. 2) De 'want' als redengevend deeltje geeft de indruk dat de afwezigheid van tegenstanders gevierd dient te worden. Het is als een feest na een lynchpartij. 3) De reden waarom de kinderen blij moeten zijn is dat ze cadeautjes krijgen, niet dat de stoute kinderen er niet bij zijn.
Dit Sinterklaasliedje heeft gruwelijke implicaties voor kinderen. Ik mag maar hopen dat ze die niet begrijpen. De sociale controle, de eerbied voor gezag, het risico op lijfstraffen (de roe), het verwijderen van 'asocialen' - het heeft allemaal de kenmerken van een totalitair regime. Voorts gedraagt de Sint zich als een godfather waarbij alle betrokkenen braafheid moeten zweren op straffe van uitsluiting, lijfstraf en emotionele kwelling. Vergeet ook niet dat de Sint een boek heeft waarin hij every move you make noteert - het moet voor hem gelovige kinderen een voortdurende bron van druk zijn (geweest). Kinderen die niet braaf (lees = de opgelegde regels niet naleefden) waren moesten een jaar investeren in de hoop dat het volgend jaar de Sint zich wel zou tonen aan de kinderen. Stel U de trauma's voor van die kinderen die stout zijn geweest en door de Sint genegeerd worden en door de Pieten een pak rammel kregen, zoals hierboven in het schilderij van Jan Steen. Het jongetje links is blijkbaar stout geweest en wordt door het meisje achter hem uitgelachen. De man aan de schouw liegt de kinderen voor hoe de Sint en/of zijn Piet(-en) de cadeautjes hebben gebracht.
Is dit nu niet totalitair? Het is in ieder geval niet pedagogisch verantwoord te dreigen met 'o wee als de Sint dit te weten komt!'
Overigens was het de Sint die van mij een atheïst heeft gemaakt. Toen ik mij realiseerde dat hij een fictie is, een drukkingmiddel om kinderen in de rang te laten lopen, voelde ik dat als een vertrouwensbreuk naar de volwassenen. Hoe konden zij mij nu zo voorliegen! Later maakte ik de projectie op 'God' en besefte dat ook Die wordt uitgespeeld als drukkingmiddel om mensen in de rang te laten lopen op straffe van hel.
Dat doe je toch niet! Geen één van de twee!
Geen opmerkingen:
Een reactie posten